نکات تفسیری آیه ۱۵ سوره حجرات

چهار آیه قرآن با جمله «انّما المؤمنون» شروع شده که سیمای مؤمنین واقعی را برای ما ترسیم می‌کنند:
۱- «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ» (آیه ۲ سوره انفال) یعنی مؤمنان واقعی تنها کسانی هستند که هرگاه نام خداوند برده شود دلهایشان می‌لرزد وهمین که آیات الهی بر آنان تلاوت شود، بر ایمانشان افزوده می‌گردد وتنها بر خدا تکیه می‌کنند.
۲- «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِذَا كَانُوا مَعَهُ عَلَىٰ أَمْرٍ جَامِعٍ لَمْ يَذْهَبُوا حَتَّىٰ يَسْتَأْذِنُوهُ…» (آیه ۶۲ سوره نور) یعنی مؤمنان واقعی تنها کسانی هستند که به خدا و رسولش ایمان دارند و هرگاه در یک کار دسته جمعی با پیامبرشان هستند، بدون اجازه حضرت از صحنه خارج نمی‌شوند.
۳ و ۴- در همین سوره دوبار مطرح شده است؛ یک بار در آیه دهم، «انّما المؤمنون اخوه…» و بار دیگر همین آیه.
اگر این چهار آیه را در کنار هم بگذاریم، سیمای مؤمنان صادق و واقعی را کشف می‌کنیم. همانان که قرآن درباره‌شان فرموده است: «أُولئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا» (آیه ۴ سوره انفال) و «أُولَٰئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ» بنابراین مؤمنان واقعی کسانی هستند که:
۱- دلهای آنان به یاد خدا بتپد. (نه با مال و مقام و…) «اذا ذکر اللَه وَجِلَت قلوبهم»
۲- آنان دائماً در حال حرکت و تکامل هستند و توقّفی در کارشان نیست و در برابر هر پیام الهی متعهّد، عاشق و عامل هستند. «و اذا تُلیت علیهم آیاته زادتهم ایمانا»
۳- تنها تکیه گاه آنان ایمان به خداست. (نه به قراردادها و وابستگی‌های به شرق و غرب و…) «علی ربّهم یَتوکّلون»
۴ – آنان خود را برتر از دیگران نمی‌دانند و با همه به چشم برادری نگاه می‌کنند. «انّما المؤمنون اخوه»
۵- ایمان آنان پایدار است. (ایمانشان بر اساس علم، عقل و فطرت است و به خاطر عمل به آنچه می‌دانند، به درجه یقین رسیده‌اند و تبلیغات و حوادث تلخ و شیرین آنان را دلسرد و دچار تردید نمی‌کند. «ثمّ لم یَرتابوا»
۶- هر لحظه لازم باشد با مال وجان از مکتب خود دفاع می‌کنند. «و جاهدوا باَموالهم و انفسهم»