سوره فرقان

بزرگ [و خجسته‌] است کسی که بر بنده خود، فرقان [=کتاب جداسازنده حق از باطل‌] را نازل فرمود، تا برای جهانیان هشداردهنده‌ای باشد.

همان کس که فرمانروایی آسمانها و زمین از آنِ اوست، و فرزندی اختیار نکرده و برای او شریکی در فرمانروایی نبوده است، و هر چیزی را آفریده و بدان گونه که درخور آن بوده اندازه‌گیری کرده است.

و به جای او خدایانی برای خود گرفته‌اند که چیزی را خلق نمی‌کنند و خود خلق شده‌اند و برای خود نه زیانی را در اختیار دارند و نه سودی را، و نه مرگی را در اختیار دارند و نه حیاتی و نه رستاخیزی را.

و کسانی که کفر ورزیدند، گفتند: «این [کتاب‌] جز دروغی که آن را بربافته [چیزی‌] نیست، و گروهی دیگر او را بر آن یاری کرده‌اند.» و قطعاً [با چنین نسبتی‌] ظلم و بهتانی به پیش آوردند.

و گفتند: «افسانه‌های پیشینیان است که آنها را برای خود نوشته، و صبح و شام بر او املا می‌شود.»

بگو: «آن را کسی نازل ساخته است که راز نهانها را در آسمانها و زمین می‌داند، و هموست که همواره آمرزنده مهربان است.»

و گفتند: «این چه پیامبری است که غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟ چرا فرشته‌ای به سوی او نازل نشده تا همراه وی هشداردهنده باشد؟

یا گنجی به طرف او افکنده نشده یا باغی ندارد که از [بار و بَر] آن بخورد؟» و ستمکاران گفتند: « جز مردی افسون‌شده را دنبال نمی‌کنید.»

بنگر چگونه برای تو مَثَلها زدند و گمراه شدند؛ در نتیجه نمی‌توانند راهی بیابند.

بزرگ [و خجسته‌] است کسی که اگر بخواهد بهتر از این را برای تو قرار می‌دهد: باغهایی که جویبارها از زیر [درختان‌] آن روان خواهد بود، و برای تو کاخها پدید می‌آورد.

[نه!] بلکه [آنها] رستاخیز را دروغ خواندند، و برای هر کس که رستاخیز را دروغ خوانَد آتش سوزان آماده کرده‌ایم.

چون [دوزخ‌] از فاصله‌ای دور، آنان را ببیند، خشم و خروشی از آن می‌شنوند.

و چون آنان را در تنگنایی از آن به زنجیر کشیده بیندازند، آنجاست که مرگ [خود] را می‌خواهند.

«امروز یک بار هلاک [خود] را مخواهید و بسیار هلاک [خود] را بخواهید.»

بگو: «آیا این [عقوبت‌] بهتر است یا بهشت جاویدان که به پرهیزگاران وعده داده شده است که پاداش و سرانجام آنان است؟»

جاودانه هر چه بخواهند در آنجا دارند. پروردگار تو مسؤول [تحقق‌] این وعده است.

و روزی که آنان را با آنچه به جای خدا می‌پرستند، محشور می‌کند، پس می‌فرماید: «آیا شما این بندگان مرا به بیراهه کشاندید یا خود گمراه شدند؟»

می‌گویند: «منزهی تو، ما را نسزد که جز تو دوستی برای خود بگیریم، ولی تو آنان و پدرانشان را برخوردار کردی تا [آنجا که‌] یاد [تو] را فراموش کردند و گروهی هلاک‌شده، بودند.»

قطعاً [خدایانتان‌] در آنچه می‌گفتید، شما را تکذیب کردند؛ در نتیجه نه می‌توانید [عذاب را از خود] دفع کنید و نه [خود را] یاری نمایید و هر کس از شما شرک ورزد عذابی سهمگین به او می‌چشانیم.

و پیش از تو پیامبران [خود] را نفرستادیم جز اینکه آنان [نیز] غذا می‌خوردند و در بازارها راه می‌رفتند، و برخی از شما را برای برخی دیگر [وسیله‌] آزمایش قرار دادیم. آیا شکیبایی می‌کنید؟ و پروردگار تو همواره بیناست.

و کسانی که به لقای ما امید ندارند، گفتند: «چرا فرشتگان بر ما نازل نشدند یا پروردگارمان را نمی‌بینیم؟» قطعاً در مورد خود تکبر ورزیدند و سخت سرکشی کردند.

روزی که فرشتگان را ببینند، آن روز برای گناهکاران بشارتی نیست، و می‌گویند: «دور و ممنوع [آید از رحمت خدا].»

و به هر گونه کاری که کرده‌اند می‌پردازیم و آن را [چون‌] گَردی پراکنده می‌سازیم.

آن روز، جایگاه اهل بهشت بهتر و استراحتگاهشان نیکوتر است.

و روزی که آسمان با ابری سپید از هم می‌شکافد و فرشتگان نزول یابند!

آن روز، فرمانروایی بحق، از آنِ [خدایِ‌] رحمان است و روزی است که بر کافران بسی دشوار است.

و روزی است که ستمکار دستهای خود را می‌گزد [و] می‌گوید: «ای کاش با پیامبر راهی برمی‌گرفتم.»

«ای وای، کاش فلانی را دوست [خود] نگرفته بودم.

او [بود که‌] مرا به گمراهی کشانید پس از آنکه قرآن به من رسیده بود.» و شیطان همواره فروگذارنده انسان است.

و پیامبر [خدا] گفت: «پروردگارا، قوم من این قرآن را رها کردند.»

و این گونه برای هر پیامبری دشمنی از گناهکاران قرار دادیم، و همین بس که پروردگارت راهبر و یاور توست.

و کسانی که کافر شدند، گفتند: «چرا قرآن یکجا بر او نازل نشده است؟» این گونه [ما آن را به تدریج نازل کردیم‌] تا قلبت را به وسیله آن استوار گردانیم، و آن را به آرامی [بر تو] خواندیم.

و برای تو مَثَلی نیاوردند، مگر آنکه [ما] حق را با نیکوترین بیان برای تو آوردیم.

کسانی که -به رو درافتاده- به سوی جهنم رانده می‌شوند، آنان بدترین جای و گم‌ترین راه را دارند.

و به یقین [ما] به موسی کتاب [آسمانی‌] عطا کردیم، و برادرش هارون را همراه او دستیار[ش‌] گردانیدیم.

پس گفتیم: «هر دو به سوی قومی که نشانه‌های ما را به دروغ گرفتند بروید.» پس [ما] آنان را به سختی هلاک نمودیم.

و قوم نوح را آنگاه که پیامبران [خدا] را تکذیب کردند غرقشان ساختیم، و آنان را برای [همه‌] مردم عبرتی گردانیدیم و برای ستمکاران عذابی پر درد آماده کرده‌ایم.

و [نیز] عادیان و ثمودیان و اصحاب رَسّ و نسلهای بسیاری میان این [جماعتها] را [هلاک کردیم‌].

و برای همه آنان مَثَلها زدیم و همه را زیر و زَبَر کردیم.

و قطعاً بر شهری که باران بلا بر آن بارانده شد گذشته‌اند؛ مگر آن را ندیده‌اند؟ [چرا،] ولی امید به زنده‌شدن ندارند.

و چون تو را ببینند، جز به ریشخندت نگیرند، [که:] «آیا این همان کسی است که خدا او را به رسالت فرستاده است؟

چیزی نمانده بود که ما را از خدایانمان -اگر بر آن ایستادگی نمی‌کردیم- منحرف کند. «و هنگامی که عذاب را می‌بینند به زودی خواهند دانست چه کسی گمراه‌تر است.

آیا آن کس که هوای [نفس‌] خود را معبود خویش گرفته است دیدی؟ آیا [می‌توانی‌] ضامن او باشی؟

یا گمان داری که بیشترشان می‌شنوند یا می‌اندیشند؟ آنان جز مانند ستوران نیستند، بلکه گمراه‌ترند.

آیا ندیده‌ای که پروردگارت چگونه سایه را گسترده است؟ و اگر می‌خواست، آن را ساکن قرار می‌داد، آنگاه خورشید را بر آن دلیل گردانیدیم.

سپس آن [سایه‌] را اندک اندک به سوی خود بازمی‌گیریم.

و اوست کسی که شب را برای شما پوششی قرار داد و خواب را [مایه‌] آرامشی. و روز را زمان برخاستن [شما] گردانید.

و اوست آن کس که بادها را نویدی پیشاپیش رحمت خویش [=باران‌] فرستاد و از آسمان، آبی پاک فرود آوردیم،

تا به وسیله آن سرزمینی پژمرده را زنده گردانیم و آن را به آنچه خلق کرده‌ایم -از دامها و انسانهای بسیار- بنوشانیم.

و قطعاً آن [پند] را میان آنان گوناگون ساختیم تا توجه پیدا کنند، و[لی ] بیشتر مردم جز ناسپاسی نخواستند.

و اگر می‌خواستیم قطعاً در هر شهری هشداردهنده‌ای برمی‌انگیختیم.

پس، از کافران اطاعت مکن، و با [الهام گرفتن از] قرآن با آنان به جهادی بزرگ بپرداز.

و اوست کسی که دو دریا را موج‌زنان به سوی هم روان کرد: این یکی شیرین [و] گوارا و آن یکی شور [و] تلخ است؛ و میان آن دو، مانع و حریمی استوار قرار داد.

و اوست کسی که از آب، بشری آفرید و او را [دارای خویشاوندی‌] نسبی و دامادی قرار داد، و پروردگار تو همواره تواناست.

و غیر از خدا چیزی را می‌پرستند که نه سودشان می‌دهد و نه زیانشان می‌رساند؛ و کافر همواره در برابر پروردگار خود همپشت [شیطان‌] است.

و تو را جز بشارتگر و بیم‌دهنده نفرستادیم.

بگو: «بر این [رسالت‌] اجری از شما طلب نمی‌کنم، جز اینکه هر کس بخواهد راهی به سوی پروردگارش [در پیش‌] گیرد.»

و بر آن زنده که نمی‌میرد توکل کن و به ستایش او تسبیح گوی؛ و همین بس که او به گناهان بندگانش آگاه است.

همان کسی که آسمانها و زمین، و آنچه را که میان آن دو است، در شش روز آفرید. آنگاه بر عرش استیلا یافت. رحمتگر عام [اوست‌]. در باره وی از خبره‌ای بپرس [که می‌داند].

و چون به آنان گفته شود: «[خدای‌] رحمان را سجده کنید»، می‌گویند: «رحمان چیست؟ آیا برای چیزی که ما را [بدان‌] فرمان می‌دهی سجده کنیم؟» و بر رمیدنشان می‌افزاید.

[فرخنده و] بزرگوار است آن کسی که در آسمان برجهایی نهاد، و در آن، چراغ و ماهی نوربخش قرار داد.

و اوست کسی که برای هر کس که بخواهد عبرت گیرد یا بخواهد سپاسگزاری نماید، شب و روز را جانشین یکدیگر گردانید.

و بندگان خدای رحمان کسانی‌اند که روی زمین به نرمی گام برمی‌دارند؛ و چون نادانان ایشان را طرف خطاب قرار دهند به ملایمت پاسخ می‌دهند.

و آنانند که در حال سجده یا ایستاده، شب را به روز می‌آورند.

و کسانی‌اند که می‌گویند: «پروردگارا، عذاب جهنم را از ما بازگردان که عذابش سخت و دایمی است.

و در حقیقت، آن بد قرارگاه و جایگاهی است.

و کسانی‌اند که چون انفاق کنند، نه ولخرجی می‌کنند و نه تنگ می‌گیرند، و میان این دو [روش‌] حد وسط را برمی‌گزینند.

و کسانی‌اند که با خدا معبودی دیگر نمی‌خوانند و کسی را که خدا [خونش را] حرام کرده است جز به حق نمی‌کُشند، و زنا نمی‌کنند، و هر کس اینها را انجام دهد سزایش را دریافت خواهد کرد.

برای او در روز قیامت عذاب دو چندان می‌شود و پیوسته در آن خوار می‌ماند.

مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته کند. پس خداوند بدیهایشان را به نیکیها تبدیل می‌کند، و خدا همواره آمرزنده مهربان است.

و هر کس توبه کند و کار شایسته انجام دهد، در حقیقت به سوی خدا بازمی‌گردد.

و کسانی‌اند که گواهی دروغ نمی‌دهند؛ و چون بر لغو بگذرند با بزرگواری می‌گذرند.

و کسانی‌اند که چون به آیات پروردگارشان تذکر داده شوند، کر و کور روی آن نمی‌افتند.

و کسانی‌اند که می‌گویند: «پروردگارا، به ما از همسران و فرزندانمان آن ده که مایه روشنی چشمان [ما] باشد، و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان.»

اینانند که به پاس آنکه صبر کردند، غرفه‌[های بهشت را] پاداش خواهند یافت و در آنجا با سلام و درود مواجه خواهند شد.

در آنجا، جاودانه خواهند ماند. چه خوش قرارگاه و مقامی!

بگو: «اگر دعای شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نمی‌کند. در حقیقت شما به تکذیب پرداخته‌اید و به زودی [عذاب بر شما] لازم خواهد شد.»